Η κρίση άρχισε πολύ πριν εμφανισθεί… ο covid-19
του Γιάννη Aγγέλη
Την Δευτέρα 15 Ιουνίου, ο Μητσοτάκης και οι συν αυτώ, άνοιξαν ξανά τις πόρτες για τον Τουρισμό. Άνοιξαν ξενοδοχεία, άνοιξαν μαγαζιά και εστιατόρια, λίγο πολύ άνοιξαν πάλι την πόρτα στην… κανονική ζωή. Τόσο κανονική που πολλοί από μας ετοιμάζονται ήδη για τις καλοκαιρινές τους άδειες.
Η πραγματική ζωή βέβαια αλλιώς τα λογαριάζει. Μια προσεκτική ματιά στα διεθνή ΜΜΕ εύκολα εντοπίζει ρεπορτάζ που σημειώνουν νέα ρεκόρ στον εντοπισμό περιστατικών με covid-19, νέες εντολές για «τοπική καραντίνα». Κάτι σαν την περίπτωση της Ξάνθης στα καθ’ ημάς, αλλά σε… επικίνδυνο βαθμό.
Η διαφορά μεταξύ των περιστατικών που αναφέρουν τα διεθνή ΜΜΕ και των περιπτώσεων τύπου Ξάνθης, είναι ότι σ’ εκείνα πρόκειται για πολυπληθείς πολιτείες με αυξημένη κίνηση ανθρώπων ενώ στην Ξάνθη πρόκειται για μία περιφερειακή και όχι ιδιαίτερα τουριστική πόλη.
Κάτι δηλαδή σαν αυτό που λέμε πόλεις με μεγάλη τουριστική κίνηση από το εσωτερικό και το εξωτερικό και πόλεις με μικρή τοπική κίνηση… Με άλλα λόγια, λίγο πολύ αυτό που αρχίζει και στην Ελλάδα, ο μαζικός εξωτερικός και εσωτερικός τουρισμός, όπως μας υποσχέθηκε προχθές ο Μητσοτάκης και οι κυβερνητικοί του επιτελείς.
Και ο covid-19; Τι θα γίνει μ’ αυτόν, αφού δεν υπάρχει ούτε φάρμακο, ούτε εμβόλιο, ούτε περισσότεροι γιατροί και νοσοκόμοι στο Εθνικό Σύστημα Υγείας; Θα δούμε, είναι η απάντηση της κυβέρνησης, «πρέπει να ήμαστε προσεκτικοί και… να πλένουμε τα χέρια μας συχνά.». Όχι, εδώ δεν γελάμε γιατί είναι περισσότερο τραγικό από… τραγελαφικό.
Γιατί όμως αυτή η επιλογή; Γιατί ξαφνικά από το αυστηρό «μένουμε μέσα» στο «βγαίνουμε έξω» και μάλιστα χωρίς καμία σημαντική αλλαγή στις συνθήκες προστασίας από τον covid-19;
Την απάντηση την έδωσε πρόσφατα ο Υπ. Οικονομικών Σταϊκούρας όταν παραδέχθηκε στη Βουλή με διαφορετικά βέβαια λόγια ότι το άνοιγμα του τουρισμού είναι «εκ των ών ουκ άνευ» προκειμένου να δουλέψει η οικονομία, να μη τινάξουνε τα… πέταλα οι τράπεζες και να μη χρεοκοπήσει το δημόσιο. Και βέβαια για να δουλέψει το σύστημα έστω και έτσι πρέπει όσοι δουλέψουν -γιατί δεν θα επιστρέψουν όλοι στις δουλειές τους- να δουλέψουν περισσότερο, με λιγότερα και με χειρότερους όρους. Αυτό το φρόντισε με πολύ επιμέλεια εν μέσω πανδημίας ο αρμόδιος Υπ. Εργασίας (ή ακριβέστερα ανεργίας) κ. Βρούτσης.
Πόσοι θα δουλέψουν και πόσοι θα μείνουν άνεργοι; Τα νούμερα δεν λένε όλη την αλήθεια, αλλά προσεγγιστικά και με βάση τα επίσημα στοιχεία η χωρίς προϋποθέσεις απόσυρση της καραντίνας
αφήνει πίσω της περί τους 400 – 500 χιλιάδες επιπλέον ανέργους στον ιδιωτικό τομέα και ετοιμασίες στο ΥΠΟΙΚ για το ενδεχόμενο μειώσεων στους μισθούς στον δημόσιο τομέα από το φθινόπωρο με εναλλακτικά σενάρια από 10% έως και 20% ανάλογα με το πόσο σοβαρή θα είναι η κατάσταση από τα αποτελέσματα του ανοίγματος στον τουρισμό τους επόμενους μήνες…
Η αλήθεια βέβαια είναι ότι το σοκ της πανδημίας έχει προσφέρει το απαραίτητο πρόσχημα τόσο στον Μητσοτάκη όσο και στις άλλες κυβερνήσεις να επιχειρήσουν να κρύψουν πίσω από την πανδημία του covid-19 το γεγονός ότι η οικονομική πανδημία είχε ήδη αρχίσει πολύ πριν την εμφάνιση του κορωνοϊού. Και το μοναδικό «φάρμακο» που είχαν διαθέσιμο ήταν οι «τυπογραφικές μηχανές» των Κεντρικών Τραπεζών. Το πρώτο τσουνάμι εμφανίσθηκε στον ορίζοντα στα τέλη του 2018, τα πρώτα αναχώματα από τις Κεντρικές Τράπεζες σηκώθηκαν αμέσως, το δεύτερο ανάχωμα στήθηκε τον Σεπτέμβρη του 2019 (προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης από ΕΚΤ και FED) και εκεί που δοκιμάζονταν οι αντοχές του συστήματος των κεντρικών τραπεζών, ξεσπά το τρίτο τσουνάμι με την πανδημία και έγινε το… έλα να δεις. Η οικονομική δραστηριότητα από την κατάσταση της ταχείας επιβράδυνσης σε ύφεση από τις αρχές του χρόνου, έβαλε… χειρόφρενο με διακοπή των διεθνών συναλλαγών, του εμπορίου, και με το lockdown πάγωσε σχεδόν κάθε παραγωγική δραστηριότητα.
Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον που «βρωμάει μπαρούτι», με 40 εκατομμύρια ανέργους μέσα σε λιγότερο από 2 μήνες, στην καρδιά του καπιταλισμού, στις ΗΠΑ, αρκούσε μία σπίθα για να βάλει φωτιά στα θεμέλια μιας κοινωνίας που είναι εκ βάθρων ναρκοθετημένη με όλες τις άλυτες αντιφάσεις του συστήματος στην πλέον ακραία τους έκφραση. Η δολοφονία του Φλόϋντ ήταν αυτή η σπίθα και τα «θεμέλια» του πολιτικού και οικονομικού συστήματος άρχισαν να κουνιούνται. Όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά και στην Ευρώπη. Μπορούν τα «τυπογραφεία» των Κεντρικών Τραπεζών να σβήσουν αυτή την πυρκαγιά; Το ερώτημα είναι αναμφίβολα εύκολο να απαντηθεί, καθώς η αλήθεια είναι ότι η αμερικάνικη οικονομία -και το ίδιο συμβαίνει με την διεθνή οικονομία- ήδη έχει αρχίσει να καταρρέει και αυτή την φορά όχι «συμβολικά» αλλά κυριολεκτικά.
Η εξάρτηση του συστήματος αποκλειστικά από τα αρνητικά πραγματικά επιτόκια και από την άμεση χρηματοδότηση από τις κεντρικές τράπεζες έχει οδηγήσει στη μεγαλύτερη φούσκα χρέους στην ιστορία του καπιταλιστικού συστήματος. Μιας φούσκας της οποίας η «ενδόρρηξη» (implosion) στην τελευταία της φάση έχει αρχίσει ήδη από τα τέλη του 2018, όταν η Fed είχε προσπαθήσει να «διορθώσει» την κατάσταση επιβραδύνοντας την επαν-επένδυση των αγορών του QE, αυξάνοντας παράλληλα, έστω προσωρινά, τα επιτόκια. Τότε η Νέα Προοπτική είχε επισημάνει σε άρθρο της ότι η Fed «σηκώνει την μπάλα για να καρφώσει» (όπως στο βόλεϋ), ήτοι επιχειρούσε να σηκώσει τα επιτόκια εν όψει της θύελλας που ερχόταν για να μπορεί να τα χαμηλώσει πάλι και να αντιμετωπίσει το τσουνάμι. Και πράγματι έτσι έγινε. Αυτό που ακολούθησε φαίνεται καθαρά και στο ακόλουθο διάγραμμα. Η κόκκινη γραμμή είναι η έκδοση χρέους (ομόλογα) από την κυβέρνηση Τραμπ και η πράσινη είναι οι «αγορές» από την Fed. Δηλαδή όλο το έλλειμμα της κυβέρνησης μαζί και των μεγάλων επιχειρηματικών Ομίλων το «χρηματοδοτεί» μέσω της αγοράς του χρέους η Fed, ορίζοντας έτσι το απολύτως αντίθετο, από αυτό με το οποίο λειτουργεί «φυσιολογικά» το καπιταλιστικό σύστημα και το κεφάλαιο…
Ίσως στο διάγραμμα αυτό να αποτυπώνεται με τον πλέον σαφή και κρυστάλλινο τρόπο η απάντηση στο ερώτημα, αν οι Κεντρικές Τράπεζες μπορούν να απαντήσουν στις απαιτήσεις αυτής της κρίσης, αν δηλαδή μπορούν να υποκαταστήσουν την εκρηκτική αδυναμία πλέον λειτουργίας του νόμου της αξίας, σε ένα σύστημα που βασίζεται αποκλειστικά στην εκμετάλλευση της εργασίας.
Μια συμπληρωματική απάντηση στο διάγραμμα αυτό ίσως την έδωσε και ο Τζ. Πάουελ, ο επικεφαλής της Fed, ο οποίος μιλώντας για την «επόμενη μέρα», φρόντισε να δημοσιοποιήσει την πρόβλεψη της Fed για τα επόμενα χρόνια, αποκαλύπτοντας ότι τα ποσοστά ανεργίας στις ΗΠΑ δεν μπορούν παρά να παραμείνουν διψήφια με δεκάδες εκατομμύρια ανέργων που δεν πρόκειται ποτέ να βρουν πλέον δουλειά. Σ΄ αυτό το «περιβάλλον» θα επιχειρήσει να επιβιώσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη…
Πηγή : Νέα Προοπτική