«Κρίση διαρκείας» και το 2023. Για ποιον χτυπά η καμπάνα;
Γιώργος Παυλόπουλος
Οι εκπρόσωποι του κεφαλαίου, όπως και «έγκυρα» αστικά ΜΜΕ και αναλυτές, προβλέπουν μια δύσκολη και ενδεχομένως επικίνδυνη χρονιά, εξαιτίας των τριών παράλληλων σοκ – γεωπολιτικό, ενεργειακό και οικονομικό. Καλούν, ωστόσο, τις κυβερνήσεις να την εκμεταλλευτούν προκειμένου να προχωρήσουν σε μεγάλες τομές, που θα ανοίξουν μια νέα σελίδα στην ιστορία του ολοκληρωτικού καπιταλισμού.
Αίσθηση προκάλεσε το τελευταίο τεύχος του Der Spiegel για το 2022, το οποίο επέλεξε ως βασικό του τίτλο το ερώτημα «Μήπως ο Μαρξ είχε τελικώς δίκιο;», συνοδευόμενο από μια φωτογραφία του Καρόλου με στολή… οικολόγου, που παραπέμπει ευθέως στον «πράσινο» καπιταλισμό. «Δεν χρειάζεται να είναι κανείς μαρξιστής για να διαπιστώσει τις αδυναμίες του σύγχρονου καπιταλισμού», σημειώνει το γερμανικό περιοδικό στο κείμενό του, τονίζοντας ότι «η ευημερία συγκεντρώνεται στις τάξεις των πλουσίων, ενώ η βιομηχανική παραγωγή επιταχύνει την κλιματική αλλαγή». Καταλήγει, δε, στο συμπέρασμα ότι «είναι αδύνατη η επιδιόρθωση κάθε μεμονωμένης ρωγμής στο σύστημα».
Η αλήθεια είναι ότι το 2023, η χρονιά που μόλις ξεκίνησε, θα εντείνει αντικειμενικά τις συζητήσεις για τα αίτια της κρίσης διαρκείας στην οποία μοιάζει να έχει βυθιστεί ο παγκόσμιος καπιταλισμός, καθώς και για τις απαντήσεις που είναι αναγκαίο να δοθούν. Κι αυτό διότι, όπως προβλέπουν όλοι σχεδόν οι ειδικοί, θα είναι μια περίοδος οικονομικής ύφεσης για μεγάλο τμήμα του πλανήτη — υπό το πρίσμα των αρνητικών ή αναιμικά θετικών ρυθμών μεταβολής του ΑΕΠ σε πολλές χώρες ή μπλοκ χωρών.
«Το 2023 θα είναι μια δύσκολη χρονιά για τον κόσμο […] πιο σκληρή από αυτή που αφήνουμε πίσω μας», πρόβλεψε στις 29 Δεκεμβρίου η Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Εξήγησε ότι αυτό συμβαίνει επειδή «οι τρεις μεγάλες οικονομίες –ΗΠΑ, ΕΕ και Κίνα– επιβραδύνουν ταυτόχρονα […]. Αναμένουμε ότι το ένα τρίτο της παγκόσμιας οικονομίας θα είναι σε ύφεση». Η ίδια ξεκαθάρισε, επίσης, ότι «ακόμη και σε χώρες οι οποίες δεν θα βρεθούν σε αυτή την κατάσταση, εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι θα την βιώνουν ως ύφεση». Επιβεβαιώνοντας, έτσι, ότι οι δείκτες που έχουν καθιερωθεί για να περιγράφουν την πορεία των καπιταλιστικών οικονομιών δεν ταυτίζονται με εκείνους που αποτυπώνουν τα δεδομένα για την κοινωνική πλειοψηφία, η οποία ουσιαστικά ζει σε διαρκή «ύφεση», ακόμη και σε περιόδους που τα κέρδη των επιχειρήσεων ευημερούν και τα χρηματιστήρια «απογειώνονται».
Η αλήθεια είναι ότι η Γκεοργκίεβα δεν έκανε τίποτε άλλο παρά να συμπυκνώσει, με τον πιο επίσημο τρόπο, αυτό που ήδη «ψιθυρίζεται» από καιρό στα διάφορα επιτελεία. Παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, μάλιστα, ο τρόπος με τον οποίο περιέγραφε ο Economist στα μέσα Νοεμβρίου την κατάσταση που διαμορφώνεται,: «Οι εκδότες του (πασίγνωστου) βρετανικού λεξικού Collins επέλεξαν τον όρο “κρίση διαρκείας” (permacrisis) ως αυτόν που μπορεί να χαρακτηρίσει καλύτερα το 2022. Ορίζοντάς τον ως “μια παρατεταμένη περίοδο αστάθειας και ανασφάλειας”, αποτελεί μια άσχημη συσκευασία που περιλαμβάνει με ακρίβεια τον σημερινό κόσμο, καθώς ανατέλλει το 2023».
Σύμφωνα με το βρετανικό περιοδικό, που αναγνωρίζεται ως ένα από τα «ευαγγέλια» της αγγλοσαξονικής εκδοχής του καπιταλισμού, «υπάρχουν πολλοί λόγοι που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το 2023 θα είναι μια ζοφερή και δυνητικά επικίνδυνη χρονιά». Όσον αφορά το τι θα συμβεί στη συνέχεια, σημειώνει ότι «εξαρτάται από το πώς θα εξελιχθούν τα τρία παράλληλα σοκ (γεωπολιτικό, ενεργειακό και οικονομικό) όπως και από το πώς θα επιδράσουν το ένα πάνω στο άλλο» – εκτιμώντας, ταυτόχρονα, ότι «ο τοξικός συνδυασμός τους θα είναι πιο προφανής στην Ευρώπη από οπουδήποτε αλλού».
Το κεντρικό θέμα του Der Spiegel δεν αποτελεί ωδή στον Μαρξ, αλλά προσπάθεια προσαρμογής του στις ανάγκες του καπιταλισμού
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Πολύ απλά, ότι οι τριγμοί στους αρμούς του συστήματος θα πολλαπλασιαστούν και θα ακούγονται πολύ πιο καθαρά, ενώ οι αντοχές του θα δοκιμαστούν. Ότι οι αντιθέσεις και οι ανταγωνισμοί θα ενταθούν, τόσο ανάμεσα στους αντίπαλους πόλους που διαμορφώνονται πιο καθαρά όσο και στο εσωτερικό τους, με πρώτη και καλύτερη την Ευρωπαϊκή Ένωση. επίσης, ότι, ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν θα τελειώσει εύκολα, όπως αποδεικνύουν και οι σχεδιασμοί των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ από τη μία και της Ρωσίας από την άλλη.Ενώ ακόμη κι αν αυτό συμβεί, με κάποιο τρόπο και συμβιβασμό, θα είναι μόνο ζήτημα χρόνου το πότε θα ξεσπάσει ο επόμενος πόλεμος, που ενδέχεται να είναι ακόμη πιο βίαιος, αιματηρός και «ολοκληρωτικός». τέλος, ότι το κεφάλαιο και οι κυβερνήσεις του θα εξαπολύσουν μια ακόμη πιο βίαιη επίθεση, με στόχο τον κόσμο της εργασίας και τις δημοκρατικές ελευθερίες και τα δικαιώματα.
Σε αντίθεση, άλλωστε, με την ιεράρχηση που κάνουν το Spiegel, το Economist και πολλά άλλα αστικά έντυπα και επιτελεία, η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Οι παράλληλες κρίσεις δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας «ατυχούς συγκυρίας», ούτε όσα συμβούν το 2023 είναι συνέπεια του πολέμου και, άρα, του «κακού Πούτιν» και πόσων θέλουν να τον μιμηθούν. Έχουν να κάνουν με τη βαθιά, δομική και «υπαρξιακή» κρίση του ολοκληρωτικού καπιταλισμού της εποχής μας, ο οποίος, στην απεγνωσμένη του προσπάθεια να βρει σανίδα σωτηρίας και κερδοφορίας, γίνεται ολοένα και πιο βίαιος και αντιδραστικός, μην διστάζοντας να φάει και τις ίδιες του τις σάρκες.
Από αυτή την άποψη, το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει το Der Spiegel αναρωτόμενο εάν ο Μαρξ είχε δίκιο δεν έχει καμία σχέση με τον Μαρξ. Είναι προϊόν στρέβλωσής του και προσπάθειας να «ταιριάξει» στις ανάγκες του κεφαλαίου και αυτός που προέβλεψε ότι «οι καπιταλιστές είναι ικανοί να πουλήσουν στους προλετάριους ακόμη και το σκοινί με το οποίο θα τους κρεμάσουν». Πολύ απλά, διότι η ίδια η φύση του καπιταλισμού που κυριαρχεί σήμερα παγκοσμίως, στις διάφορες εκδοχές του, δεν του επιτρέπει να γίνει «πιο δίκαιος και βιώσιμος, ώστε να καταναλώνει λιγότερους πόρους και να έχει ανάγκη για μικρότερη ανάπτυξη». Ούτε το κράτος μπορεί να αναβαθμιστεί για να υπηρετήσει καλύτερα τα συμφέροντα και τις ανάγκες της κοινωνικής πλειοψηφίας. Αυτό το σύστημα δεν παίρνει διορθώσεις, αλλά ανατροπή!
Δημοσιεύθηκε στο ΠΡΙΝ στις 07-01-2023
Πηγή : prin.gr