Η κοινωνική υποτίμηση των Γερόντων
Βιβλιοπαρουσίαση: Γεράσιμος Ρηγάτος, «Γέροι και Γριές, Στη γλώσσα, στη λογοτεχνία και στη ζωή», εκδόσεις Ιωλκός, Οκτώβριος 2022
Το βιβλίο αφορά τη λεγόμενη τρίτη ηλικία, που συγκεντρώνει όλο και μεγαλύτερο ρατσισμό όσο μεγαλώνει η κρίση, κοινωνική και οικονομική. Το ζήσαμε στη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού, όταν δεν είχες ελπίδα να βρεις κρεβάτι σε ΜΕΘ, αν ήσουν πάνω από 70 ετών. Το ζούμε καθημερινά με τον εμπαιγμό τού κράτους στους συνταξιούχους και τις συντάξεις της πείνας.
Ο συγγραφέας Γεράσιμος Ρηγάτος.
Τα γηρατειά απαξιώνονταν από αρχαιοτάτων χρόνων. Το γήρας κατά τον Ησίοδο ήταν παιδί γεννημένο από τη Νύκτα και το Έρεβος, δηλαδή από δύο σκοτεινά, αποτρόπαια και τρομακτικά σύμβολα. Σε αγγειογραφίες απεικονίζεται ο Ηρακλής να καταδιώκει το γήρας που παριστάνεται με τη μορφή ενός καχεκτικού άνδρα (σελ. 51-52). Αυτή η απαξίωση έπαιρνε σε κάποιες περιοχές τη μορφή τής χωρίς έλεος σκληρότητας. Στο βιβλίο αναφέρονται περιπτώσεις γεροντοκτονιών σε μικρούς και άγονους τόπους, όπου το κοινωνικό σώμα δεν είχε τη δυνατότητα να συντηρήσει άτομα μη-παραγωγικής ηλικίας. «Οι γέροντες υπέρ εξήκοντα έτη κατέστρεφον τον βίον πίνοντες κώνειον, ως άχρηστοι» (σελ. 23). Αναφέρονται η νήσος Κέα, όπου έδιναν κώνειο στους ηλικιωμένους, η Αράχωβα, όπου εγκρέμιζαν τους γέρους από τον Γεροντόβραχο, η Σύρος, όπου τους εγκρέμιζαν από το Γερούσι και η Ύδρα, όπου τους εγκρέμιζαν από το Ζαστά. (σελ. 24), γιατί δεν μπορούσαν να βγάλουν το ψωμί τους.
«Τρία τανθρώπου τα κακά, αρρώστια, φτώχεια, γηρατειά» (σελ. 55).
Ο συγγραφέας του βιβλίου, ο γνωστός γιατρός, συγγραφέας, ιστορικός της Ιατρικής και λαογράφος Γεράσιμος Ρηγάτος παρουσιάζει μια πολύ εμπεριστατωμένη μελέτη για τους γέρους και τις γριές, τις παροιμίες, τα δημοτικά τραγούδια, τα παραμύθια, τις μαντινάδες, τις ιστορίες και τις αφηγήσεις που τους αφορούν. Μιλά για τους γέρους του 1821, του Βυζαντίου και της Αρχαιότητας. Με μεγάλη ευαισθησία αναδεικνύει την κοινωνική συμβολή των ηλικιωμένων γυναικών και την κοινωνική εργασία τους στα πλαίσια της κοινότητας. «Βοηθητικές εργασίες σε ναούς (σκούπισμα, σφουγγάρισμα, άναμα καντηλιών, κ.λπ.) και στα εικονοστάσια των δρόμων, διάσωση και διάδοση της παράδοσης μέσω της αφήγησης τραγουδιών, παραμυθιών, αινιγμάτων κ.λπ. Κι ακόμα, σε μια εποχή ελλειμματικής υγειονομικής περίθαλψης οι ηλικιωμένες συνέβαλαν στη φροντίδα υγείας με τις στοιχειώδεις εμπειρικές τους γνώσεις, αφαιμάξεις, εφαρμογή βδελλών, χορήγηση βοτάνων και συμμετοχή σε κάθε ιδιαίτερο γυναικολογικό πρόβλημα.» (σελ. 142).
Χωρίς αμφιβολία είναι δύσκολη η λεγόμενη “τρίτη ηλικία”. Όμως οι γνώσεις που έχουν συσσωρεύσει στη ζωή τους, οι εμπειρίες των ηλικιωμένων ανθρώπων και ο πλούσιος συναισθηματικός τους κόσμος μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη της κοινωνίας, σε πολλά επίπεδα. Εξάλλου, η μεγάλη ηλικία δεν ταυτίζεται κατ’ ανάγκη με την αρρώστια και την ανημπόρια. Γερνάει κανείς όταν αφεθεί να γεράσει, όταν παραιτηθεί από τη μάχη της ζωής… Και όπως λέει μια κρητική μαντινάδα,
Κι αν-ε-γενώ εκατό χρονώ,
θα νοιώθω σαν κοπέλι.
Γιατί ο άνθρωπος γερνά μονάχα σαν το θέλει… (σελ. 113).
“Πενθών Γέρος (Στην Πύλη της Αιωνιότητας)”, του Vincent van Gogh, ελαιογραφία, 1890. Το έργο εκτίθεται στο μουσείο Kröller-Müller, στο Otterlo Ολλανδίας.
Πηγή : Νέα Προοπτική