Αναδημοσίευση από: http://www.efsyn.gr/arthro/enantia-sti-stratopedopoiisi-toy-prosfygikoy
 |
| Ακόμα κι΄ αν επρόκειτο, κάποια από αυτά τα κέντρα «φιλοξενίας», να παραμείνουν «ανοιχτά», η ίδια η μαζική (χίλιοι και πάνω) διαβίωση, δημιουργεί συνθήκες καταυλισμού. | AP Photo/ Yorgos Karahalis |
Συντάκτης: Θόδωρος Μεγαλοοικονόμου*
Η πλήρης, όσο κι’ αν «εργώδης», ευθυγράμμιση της κυβέρνησης Σύριζα-Ανελ. με τις απαιτήσεις της Ευρώπης/φρούριο (της ίδιας νεοφιλελεύθερης Ευρώπης που επιβάλει τα μνημόνια) απέναντι στο λεγόμενο «προσφυγικό/μεταναστευτικό πρόβλημα» παγιώνει την εγκαθίδρυση μιας ριζικά διαφορετικής πολιτικής και κοινωνικής κατάστασης - μιας κατάστασης «διαρκούς εκτάκτου ανάγκης» και στρατοπεδοποίησης της χώρας, που δεν πρόκειται, κατ’ ουδένα τρόπο, να είναι προσωρινή και η οποία, εξ’ αντικειμένου, προσδίδει νέες διαστάσεις στην κοινωνική και πολιτική αντιπαράθεση.
Όπως και το περασμένο καλοκαίρι με το 3ο μνημόνιο, έτσι και τώρα, μέσα από τις διαδοχικές συναντήσεις και συνόδους, αυτό που παρουσιάζεται επί σκηνής είναι ένα παιχνίδι εντυπώσεων, δήθεν αντίστασης και διαπραγμάτευσης, τη στιγμή που η ακολουθούμενη πολιτική της ΕΕ, παρά τις εκατέρωθεν διαφωνίες μεταξύ των διαφόρων κρατών-μελών, είναι, στις βασικές της κατευθύνσεις, προαποφασισμένη, με το διαδοχικό και οριστικό, πλέον, (όπως επίσημα δηλώθηκε) κλείσιμο του λεγόμενου «βαλκανικού διαδρόμου» (αποκορύφωμα το οποίου ήταν το άνωθεν επιβεβλημένο κλείσιμο των συνόρων της ΠΓΔΜ), με τον συνακόλουθο εγκλωβισμό στην Ελλάδα δεκάδων, και σε λίγο εκατοντάδων, χιλιάδων, ακόμα και αυτών, των όλων και λιγότερων, στους οποίους εξακολουθεί ν΄ αποδίδεται το καθεστώς του πρόσφυγα.
Και η ελληνική κυβέρνηση, αν και ασθμαίνοντας (με αποκορύφωμα τη δήλωση για «τις 20 μέρες που μας έκλεψαν» του Γ. Μουζάλα), εφαρμόζει αυτή την πολιτική μέχρι κεραίας, με τις όποιες γκρίνιες να έχουν να κάνουν με το «υπερβολικό φορτίο» (λόγω της γεωγραφικής θέσης της χώρας, ως ευρωπαϊκού συνόρου-πύλης εισόδου) και το αίτημα για «ξαλάφρωμα», στην ίδια λογική που η κάθε ευρωπαϊκή χώρα προσπαθεί να απεμπλακεί και να φορτώσει το βάρος όσο γίνεται πιο μακριά.
- Με τον φράκτη του Εβρου, που ήταν ο πρώτος σε όλη την Ευρώπη, και τον οποίο η παρούσα κυβέρνηση, παρά τις προεκλογικές της, και εν προκειμένω, πομφόλυγες, σεβάστηκε και διατηρεί με ευλάβεια.
- Με τις βίαιες επαναπροωθήσεις, που κλιμακώθηκαν την περασμένη εβδομάδα, εκατοντάδων «οικονομικών μεταναστών», από το στρατόπεδο της Κορίνθου και από το Ελληνικό, οι οποίοι μεταφέρθηκαν στον Εβρο και πετάχτηκαν σαν απορρίμματα πίσω από τα τουρκικά σύνορα.
- Με την ευμενή, έως και πανηγυρική, αποδοχή της στρατιωτικοποίησης του προβλήματος, μέσω της εμπλοκής του ΝΑΤΟ στην διαχείριση/ανακοπή/βίαιη επαναπροώθηση (με όποιο κόστος σε ανθρώπινες ζωές) των προσφυγικών/ μεταναστευτικών κυμάτων προς την Τουρκία.
- Με την προδιαγεγραμμένη λειτουργία των hotspot στα νησιά, για καταγραφή και ταυτοποίηση με σκοπό την κράτηση και την όπως-όπως επαναπροώθηση όσων κρίνονται ότι δεν δικαιούνται το καθεστώς του πρόσφυγα. Αλλωστε, πρόσφυγες τείνουν να θεωρούνται μόνο οι Σύριοι (και αυτοί με ποιούς ρυθμούς και για πόσο ακόμα).
- Με την μαζική δημιουργία δεκάδων κέντρων, υποτίθεται, «φιλοξενίας», που είναι κέντρα κράτησης/στρατόπεδα συγκέντρωσης εν τω γεννάσθαι, καθώς, μάλιστα, λειτουργούν υπό τον έλεγχο του Στρατού (ο οποίος όλο και πιο πολύ ανακατεύεται στην αντιμετώπιση «καταστάσεων κρίσης», έτοιμος, προφανώς, να κληθεί και για «άλλες κρίσεις» στο προσεχές μέλλον). Ακόμα κι΄ αν επρόκειτο, κάποια από αυτά, να παραμείνουν «ανοιχτά», η ίδια η μαζική (χίλιοι και πάνω) διαβίωση, δημιουργεί συνθήκες καταυλισμού, αναξιοπρέπειας, απανθρωποποίησης, «διαχείρισης του χώρου, του χρόνου και των αναγκών» από μιαν ανεξέλεγκτη και αυθαίρετη εξουσία, που αυτή ρυθμίζει τι εκάστοτε επιτρέπεται και τι όχι, ποιος μπαίνει και ποιος βγαίνει κλπ. Ας θυμηθούμε πώς διαφήμιζε την Αμυγδαλέζα ο ιδρυτής της, το 2012, Μ. Χρυσοχοϊδης (ακόμα και τώρα προτεινόμενος, λόγω εμπειρίας στην καταστολή, ως υπερ-υπουργός Μετανάστευσης - να το δούμε κι΄ αυτό από μια «οικουμενική κυβέρνηση» - και πώς έγινε και λειτούργησε όταν μπήκαν μέσα οι πρώτοι έγκλειστοι, που αυξήθηκαν με γεωμετρική πρόοδο). Αλλωστε, και σε αντίθεση με τα όποια λεκτικά περιτυλίγματα και σερβιρίσματα των κυβερνώντων, όπως συμφώνησε και το πρόσφατο συμβούλιο πολιτικών αρχηγών, οι κρινόμενοι ως «οικονομικοί μετανάστες» θα πρέπει να είναι σε «κλειστά κέντρα», ενώ το ίδιο καθεστώς μπορεί σύντομα να επιβληθεί (όπως προτείνεται από μερικούς «οργανικούς διανοούμενους» και άλλους «πρόθυμους συνεργάτες») και στους πρόσφυγες που θα είναι στο πρόγραμμα της μετεγκατάστασης (relocation) σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, μέχρις ότου μεταφερθούν στη χώρα υποδοχής (για να τοποθετηθούν, ως επί το πλείστον και εκεί σε άλλο στρατόπεδο). Είναι, άλλωστε, πλήρως μέσα στη λογική των πολιτικών που εφαρμόζονται μέχρι τώρα, το να παρέχεται, στο άμεσο μέλλον, η δυνατότητα σ΄ ένα πρόσφυγα να μεταβεί σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, μόνο μέσω του προγράμματος του relocation.
Ας μην ξεχνάμε, τέλος, ότι μια από τις πιο «πειστικές» αφορμές για την κήρυξη κατάστασης εκτάκτου ανάγκης είναι η διασπορά του φόβου μέσω της κατασκευής του πρόσφυγα και του μετανάστη ως «υγειονομικής βόμβας», που πρέπει να κλειστεί στην καραντίνα του στρατοπέδου - ένα όπλο που ήδη σιγοφέρνεται και είναι ‘παρά πόδας’ και για χρήση όταν προκύψει η κατάλληλη ευκαιρία. Αλλωστε, και οι εβραίοι κλείνονταν, από τους ναζί, στην Βαρσοβία και αλλού, σε γκέτο και στρατόπεδα, πριν μεταφερθούν στα στρατόπεδα εξόντωσης, με το αιτιολογικό ότι ήταν φορείς φυματίωσης και αποτελούσαν «υγειονομική απειλή».
Η «μείωση των ροών», όπως τις ονομάζουν οι κυβερνώντες (οι άνθρωποι ως «ροές», ως «πράγματα» που ρέουν) με την δημιουργία ενός νέου και αποτελεσματικού φράκτη, αυτή τη φορά στο Αιγαίο, πέρα από τις δραματικά περισσότερες, σε σχέση με τώρα, ζωές που θα χάνονται, πέρα από την οριστική καταστρατήγηση του δικαιώματος του πρόσφυγα να βρει ασφαλές καταφύγιο, δεν πρόκειται να «σώσει» την Ελλάδα από τη μοίρα που της επιφυλάσσει ο ρόλος που είναι εντεταλμένη να υπηρετεί στα πλαίσια της ΕΕ: «μείωση των ροών» για την ΕΕ δεν σημαίνει άλλο από την διατήρηση της Ελλάδας, πέρα από πειραματόζωο των νεοφιλελεύθερων πολιτικών αντιμετώπισης της μη διαχειρίσιμης κρίσης του χρέους, και ως μιας «χώρας φράκτη» για την υπόλοιπη Ευρώπη. Μιας χώρας, δηλαδή, στην «πρώτη γραμμή», γεμάτης στρατόπεδα συγκέντρωσης για πρόσφυγες και μετανάστες, που θα αποτελεί μέρος της ανάσχεσης του προβλήματος, με τρόπο που να είναι «διαχειρίσιμος» και σύμφωνα με τις πολιτικές των κρατών-μελών της ΕΕ - με την ακροδεξιά να προωθείται στη διακυβέρνηση όλο και περισσότερων από αυτά. Γιατί η πηγή του προβλήματος είναι και παραμένει η ατέλειωτη και διαρκώς εντεινόμενη φωτιά που έχει ξεσπάσει στην περιοχή, προϊόν των οικονομικών, πολιτικών και των στρατιωτικών επεμβάσεων των ευρωπαίων και αμερικάνων ιμπεριαλιστών, από το Αφγανιστάν και το Ιράκ, στη Συρία και τη Λιβύη, στην Αφρική, όπως και στην Ουκρανία, ακουμπώντας την Τουρκία και με απρόβλεπτο το επόμενο σημείο της ανάφλεξης.
Δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί κανείς, ακόμα και ένα χρόνο πριν, ότι η ρήση του G. Agamben για την επέκταση παγκοσμίως, σε όλο και μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού, μιας ‘κατάστασης εξαίρεσης’, αναστολής, δηλαδή, των θεμελιωδών δικαιωμάτων και του όποιου Δικαίου, έτσι ώστε να τίθενται ‘υπό φύλαξη’ άτομα ανεξαρτήτως οποιασδήποτε ‘επιλήψιμης διαγωγής’, αποκλειστικά και μόνο για ν΄ αποτραπεί ένας ‘κίνδυνος για την ασφάλεια του κράτους’ (ένας κίνδυνος που τον προσδιορίζει ως τέτοιο ο εκάστοτε κυρίαρχος), θα έβρισκε σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα, (και με πιο ακραία εκδήλωσή της, σ΄ αυτή τη φάση, στην Ελλάδα), την πιο ανάγλυφη ενσάρκωσή της.
Με συστατικό στοιχείο αυτής της νέας βιοπολιτικής την αντιμετώπιση όλων αυτών των ‘εκτός τόπου’, μέσα σε ‘ενδιάμεσους τόπους’ (διαφόρων ειδών ‘κέντρα κράτησης’ ή ‘υποδοχής’ κοκ) διαμέσου της κυριαρχίας του Νόμου, που συνίσταται ακριβώς στην άρση της όποιας εφαρμογής των προβλέψεων του Νόμου για θεμελιώδη δικαιώματα.
Και όπως στο παρελθόν, έτσι και σήμερα, η ‘κατάσταση εξαίρεσης’ παύει σύντομα να έχει ένα προσωρινό χαρακτήρα, ν΄ αναφέρεται, δηλαδή, σ΄ αυτή, ή την άλλη προσωρινή και εξωτερική κατάσταση και γίνεται τρόπος ύπαρξης του συστήματος, ταυτίζεται με τον κανόνα.«Tο στρατόπεδο, όπως λέει ο Agamben, είναι ο χώρος που ανοίγεται όταν η κατάσταση εξαίρεσης αρχίζει να καθίσταται ο κανόνας». Κοινωνική Τάξη γίνεται, πλέον, η ίδια η κατάσταση εξαίρεσης.
Γιατί, για στρατόπεδο πρόκειται όποια και αν είναι η ονομασία (‘κέντρα κράτησης’, ή ‘υποδοχής’, ‘φιλοξενίας’ κοκ) και όποια κι΄ αν είναι η ιδιαιτερότητα μιας τέτοιας χωρικής δομής, εντός της οποίας ‘όλα είναι δυνατά’ να γίνουν πάνω στη ‘γυμνή ζωή’, στον στερημένο από κάθε δικαίωμα άνθρωπο.
Η κυβέρνηση διατείνεται ότι προσπαθεί να «διαχειριστεί» την κατάσταση – όχι ν΄ απαντήσει στα ζητήματα που αυτή θέτει, αλλά απλώς να την «διαχειριστεί». Γνωρίζουμε, ωστόσο, ότι η "διαχείριση" αναφέρεται σε μια «τεχνολογία» παρεμβάσεων στο κοινωνικό και πολιτικό πεδίο, που, μακράν του να συνιστούν μιαν ουδέτερη στάση ανάμεσα ή πάνω από τις κοινωνικές αντιφάσεις, σκοπό έχουν να συντηρήσουν την κατεστημένη κατάσταση, να πνίξουν τις αντιφάσεις που την διαπερνούν και την απειλούν με αταξία ή ανατροπή, καταφεύγοντας στην κινητοποίηση των πιο κατασταλτικών πρακτικών, που από τον αγώνα για την υπέρβασή τους υποτίθεται ότι η κυβερνώσα, πάλαι ποτέ «αριστερά» θα αντλούσε την νομιμοποίησή της ως αριστερά. Τέτοιες πρακτικές περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την ενσωμάτωση και αφομοίωση, στις κρατούσες εξουσιαστικές/ κατασταλτικές πρακτικές, ενός μέρους των αντίθετων απόψεων, με την ανοιχτή ή λαθραία αλλοίωση του αυθεντικού περιεχομένου τους – όπως, πχ, εν προκειμένω, των πρακτικών της αλληλεγγύης. Χαρακτηριστικό δείγμα γραφής ήταν το συμβάν της περασμένης Κυριακής, όταν, ταυτόχρονα, από τη μια, στην πλ. Βικτωρίας τα ΜΑΤ «καθάριζαν» με το ζόρι (και μετά από απαίτηση του Δημάρχου Καμίνη) την πλατεία από τους πρόσφυγες που αναζητούσαν από εκεί τρόπους για να συνεχίσουν το ταξίδι τους (με την υποχρεωτική μεταφορά σε κέντρα «φιλοξενίας» - Σχιστό κλπ- ή, εν πάσει περιπτώσει, να φύγουν μακριά από εκεί) και από την άλλη, στο Σύνταγμα γινόταν μια, υπερπροβαλλόμενη και από τα καθεστωτικά ΜΜΕ, συλλογή ειδών πρώτης ανάγκης, και πάλι για τους πρόσφυγες, από το Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλεγγύης.
Ένα άλλο δείγμα γραφής είναι η ανάθεση του όλου «έργου» στις ΜΚΟ, που έχουν πέσει σαν τα κοράκια στις διατιθέμενες χρηματοδοτήσεις για παρεμβάσεις πυροσβεστικού χαρακτήρα, από τις οποίες κάποιοι κερδίζουν από τον πόνο των πολλών, από μια ανθρωπιστική καταστροφή χωρίς τέλος – με πολλές από αυτές τις ΜΚΟ να έχουν διεθνή εμπειρία από τα ανά την υφήλιο προσφυγικά κύματα, όπου συστηματικά παρεμβαίνουν απομυζώντας τα όποια διατιθέμενα κονδύλια. Ετσι και τώρα, με τις ευλογίες της κυβέρνησης, κάποιοι θα κερδίσουν από τη διαχείριση των «νεκρών ψυχών», μέχρι ότου αυτές μετατραπούν και σε νεκρά σώματα.
Στην ίδια, τέλος, λογική είναι η προσπάθεια αξιοποίησης και χειραγώγησης της διάχυτης αλληλεγγύης για την λειτουργία και τους σκοπούς των στρατοπεδικού τύπου εγκαταστάσεων. Αντί να διαθέτουν κρατικούς πόρους, μετατρέπουν την εθελοντική προσφορά του αλληλέγγυου σε απλήρωτη εργασία, την οποία χρησιμοποιούν για την υλοποίηση της δικής τους κρατικής πολιτικής απέναντι στο «προσφυγικό». Αν, πχ, τους έχει μείνει έστω και ένα ίχνος «αριστερής» σκέψης και πράξης (λέμε τώρα…), τότε ας μη πληρώσουν την επόμενη «δόση» στους δανειστές/εταίρους τους και ας διαθέσουν το ποσό αυτό για τους χιλιάδες μετανάστες και πρόσφυγες που στενάζουν κάτω από άθλιες συνθήκες.
Αλληλεγγύη σημαίνει στήριξη των προσφύγων και μεταναστών ενάντια στις πολιτικές της Ευρώπης-φρούριο που υλοποιεί η παρούσα κυβέρνηση. Σημαίνει ξεσκέπασμα και αμφισβήτηση της λειτουργίας και της ίδιας της ύπαρξης των διαφόρων τύπων κέντρων φιλοξενίας/κράτησης/hotspot/κλπ και διεκδίκηση αξιοπρεπούς και πραγματικά ανοιχτής φιλοξενίας σε κανονικά κτίρια, με μικρό αριθμό φιλοξενουμένων, σε ξενοδοχεία, στα χιλιάδες άδεια κτίρια του δημοσίου και άλλα, που έχουν (ή δεν έχουν) δοθεί στο ΤΑΙΠΕΔ για πούλημα. Αλληλεγγύη σημαίνει αγώνας για «σύνορα ανοιχτά», ενάντια στην στρατιωτικοποίηση/ στρατοπεδοποίηση του μεταναστευτικού/προσφυγικού και την κατάσταση διαρκούς εκτάκτου ανάγκης που οικοδομείται μέρα με τη μέρα.
Αλληλεγγύη, ενάντια στις λογικές της απλής φιλανθρωπίας, σημαίνει, πρωτίστως, κοινούς αγώνες των εργαζόμενων και των άνεργων σ΄ αυτή τη χώρα με τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, ενάντια στο «κοινό εχθρό», ενάντια στην κρατική καταστολή, ενάντια σε κάθε ρατσιστικό στερεότυπο «απ΄ όπου κι΄ αν προέρχεται», ενάντια στο εγκληματικό μόρφωμα της Χρυσής Αυγής (σε ετοιμότητα και σε δράση προκειμένου να επωφεληθεί από τα αδιέξοδα των ακολουθούμενων, σε όλα τα επίπεδα, πολιτικών, και από αυτό που προβάλλεται ως χρεωκοπία της «αριστεράς» και με πολιτική απέναντι στους μετανάστες και τους πρόσφυγες, την εκμηδένισή τους, την κυριολεκτική εξόντωσή τους).
Αν ανοίξουν και παγιωθούν τα στρατόπεδα για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, τότε, όπως τα πολύ πικρά μαθήματα της ιστορίας έχουν δείξει, οι επόμενοι που θα έχουν σειρά, θα είναι οι «ντόπιοι», όσοι αγωνίζονται ενάντια στο υπάρχον σύστημα, ενάντια στα μνημόνια, για την κοινωνική χειραφέτηση, για το δικαίωμα στη ζωή.
*ψυχίατρος