Συντάκτης: Θεόδωρος Μεγαλοοικονόμου
Εν μέσω του ασφυκτικού κλοιού που δημιουργείται για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, αφενός, λόγω των όλο και πιο κλειστών συνόρων σε όλη την Ευρώπη και, αφετέρου, των ενεργειών που υλοποιεί η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛΛ., κατ΄ εντολήν της Ε.Ε., με την δημιουργία των hotspot, των Κέντρων Κράτησης, της εν εξελίξει επιχείρησης Ποσειδών (με κύριο στόχο την βίαιη αποτροπή της εισόδου στη χώρα) και εν αναμονή της αυτόνομης (και πέραν πάσης, πάλαι ποτέ, «εθνικής κυριαρχίας») λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής/Ακτοφυλακής, ο Υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γ. Μουζάλας ανακοίνωσε ξανά, για τους εγκλωβισμένους μετανάστες στην Ελλάδα, μετά το κλείσιμο γι΄ αυτούς των συνόρων της FYROM (και προκειμένου, κατά τον Υπουργό, να μη γίνει η χώρα «ξέφραγο αμπέλι»), την ύπαρξη τριών εναλλακτικών : την υποβολή αιτήματος ασύλου, την εθελοντική επιστροφή στην χώρα προέλευσης (μέσω τω προγραμμάτων του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης-ΔΟΜ), και, σε περίπτωση άρνησης των δυο προηγούμενων επιλογών, την βίαιη επαναπροώθηση μέσω της σύλληψης και "προσωρινού" εγκλεισμού σε Κέντρο Κράτησης (Κόρινθο, Αμυγδαλέζα κλπ).
Αξίζει να δει κανείς ποια είναι και πώς λειτουργεί η όλη «διαδικασία του ασύλου», πώς ακυρώνει, κατ΄ αρχήν, ως διαδικασία καθεαυτή, πριν από την καθαυτό εξέταση του αιτήματος, την ίδια τη δυνατότητα υποβολής του αιτήματος, υψώνοντας ένα περαιτέρω τείχος απόρριψης και οδηγώντας αμετάκλητα στην ήδη προαποφασισμένη επαναπροώθηση.
Η διαδικασία που, ως τώρα, είχε ν΄ ακολουθήσει ο/η εκάστοτε υποψήφιος/α αιτών/ούσα ασύλου στην Ελλάδα, περιείχε σε δύο επιλογές.
Η μια επιλογή ήταν η επίσκεψη στην Υπηρεσία Ασύλου (Κατεχάκη), τη μέρα που είχε προγραμματιστεί (από την Υπηρεσία) να δέχεται αιτούντες ανάλογα με τη χώρα και τη γλώσσα τους. Αυτό είχε ως προϋπόθεση ότι ο μετανάστης/πρόσφυγας θα στηνόταν σε μιαν ατελείωτη ουρά από τα ξημερώματα εκείνης της ημέρας και αν ήταν τυχερός και τον επέλεγε ο υπάλληλος ανάμεσα στο «τσούρμο», θα περίμενε μέχρι το μεσημέρι για να έρθει η σειρά του. Αν και όταν ερχόταν η σειρά του, σ' αυτή τη φάση, που γίνεται η πρώτη καταγραφή (δακτυλικά αποτυπώματα, τα πρώτα βασικά στοιχεία κλπ), θα οριζόταν η ημερομηνία συνέντευξής του και θα έπαιρνε μια κάρτα με την οποία θα μπορούσε να παραμείνει νόμιμα στη χώρα έως ότου περάσει από συνέντευξη και εξεταστεί το αίτημά του (και μέχρι να πάρει την απόφαση για το αίτημά του είναι πιθανόν ότι πρέπει ν΄ ανανεώνει αυτή την κάρτα σε τακτά χρονικά διαστήματα).
Η άλλη επιλογή ήταν (και είναι) να κλείσει ραντεβού μέσω skype (!), το οποίο επίσης έχει συγκεκριμένο πρόγραμμα ημερών και ωρών που μπορεί ο κάθε ενδιαφερόμενος να καλέσει, ανάλογα πάλι με τη γλώσσα που μιλάει. Προσοχή εδώ : αυτό που κάνει ο άνθρωπος (πρόσφυγας/μετανάστης) μέσω skype δεν αντικαθιστά την ουρά και την αναμονή για την καταγραφή του (στην διαδικασία που περιγράφεται ανωτέρω), αλλά ουσιαστικά προσθέτει μια έξτρα διαδικασία πριν από αυτό. Μέσω skype κλείνει απλά ραντεβού για την καταγραφή.
Η Υπηρεσία Ασύλου έχει, πλέον, επιλέξει και ήδη άρχισε να εφαρμόζει, μόνο τη δεύτερη επιλογή, να καλούν, δηλαδή, οι ενδιαφερόμενοι στο skype και από εκεί να κλείνουν ραντεβού για να πάνε στην υπηρεσία για την καταγραφή τους (και εκεί, μετά, άλλο ραντεβού για τη συνέντευξη τους...).
Είναι ελάχιστες οι χώρες προέλευσης, όπως Αλβανία, Ρωσία κλπ, στους προερχόμενους από τις οποίες έχει αφεθεί το περιθώριο να πηγαίνουν με φυσική παρουσία στην Υπηρεσία, με πολύ λίγους, φυσικά, ή, ενίοτε, και καθόλου αιτούντες.
Μέσω skype, λοιπόν, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να καλούν, σε πολύ συγκεκριμένες και ελάχιστες ώρες και μέρες (πχ, για Αφγανούς-Ιρανούς είναι μια ώρα τη βδομάδα, για ομιλούντες αραβικά-με υπηκόους από πολλές χώρες δηλαδή- δύο ώρες τη βδομάδα κλπ). Αν είναι τυχεροί και πιάσουν γραμμή, αφού προσπαθούν να επικοινωνήσουν ταυτόχρονα πάρα πολλοί, κλείνουν ραντεβού για να καταγραφούν...και να κλείσουν το δεύτερο ραντεβού! Αν δεν πιάσουν γραμμή, τότε την επόμενη βδομάδα πάλι... και πάει λέγοντας!
Στο μεταξύ, όμως, οι άνθρωποι αυτοί, με ένα υπηρεσιακό χαρτί στα χέρια τους από την αστυνομία στα νησιά κατά την είσοδό τους στη χώρα, που λήγει σε 30 μέρες, καθίστανται "παράνομοι". Προφανώς, μέχρι να φτάσουν Αθήνα και να καταφέρουν να μπουν σε όλη την παραπάνω διαδικασία, έχει ήδη λήξει το υπηρεσιακό τους με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να τους πιάσει η αστυνομία και να καταλήξουν στα Κέντρα Κράτησης. Εκεί, τελικά, θα λάβουν ένα χαρτί απέλασης και με συνοπτικές (δηλαδή, παρά τη θέλησή τους, βίαιες) διαδικασίες θα επιστρέψουν στη χώρα τους (σημείωση: έτσι μπαίνουν και στη "μαύρη λίστα" που τους απαγορεύει να εισέλθουν νόμιμα στην ΕΕ για 5 χρόνια-πράγμα που ισχύει γενικά στις απελάσεις από την αστυνομία, αλλά όχι στις λεγόμενες "εθελούσιες" του ΔΟΜ).
Είναι, λοιπόν, τυχαίο που η διαδικασία για να περάσει κανείς από συνέντευξη για άσυλο γίνεται όλο και πιο περίπλοκη και χρονοβόρα; Μάλλον όχι.
Υποτίθεται ότι η επικοινωνία μέσω skype έγινε για την διευκόλυνση και αποφυγή της ταλαιπωρίας στις ουρές κλπ. Στην πραγματικότητα φαίνεται ότι γίνεται πιο πολύ για να δυσκολέψει τα πράγματα, καθώς μάλιστα, προϋποθέτει ότι ο μετανάστης, πχ, από το Μαρόκο, την Αλγερία, το Ιράν, τη Σομαλία κλπ, θα έχει μαζί του (ή, τουλάχιστον, δυνατότητα πρόσβασης σε) ηλεκτρονικό υπολογιστή, και, οπωσδήποτε, γνώση χειρισμού του και επικοινωνίας μέσω του skype.
Για να αφήσουμε στην άκρη την απουσία της όποιας παροχής της αναγκαίας νομικής υποστήριξης του αιτήματος για άσυλο, με δεδομένη την οικονομική αδυναμία της συντριπτικής πλειονότητας των μεταναστών, που εξαναγκάζονται να ζητήσουν άσυλο στη Ελλάδα, να χρησιμοποιήσουν ιδιωτικά δικηγόρο.
Οπως, επίσης, και τον ρόλο κάποιων γνωστών και μη εξαιρετέων και υποτίθεται εντεταλμένων ΜΚΟ (με απλήρωτους εργαζόμενους) που επιλέγουν ποιά αιτήματα ασύλου θα προωθήσουν και θα στηρίξουν, κρίνοντάς τα αυστηρά, στα πλαίσια που επιθυμεί και επιβάλλει η τρέχουσα αντιμεταναστευτική/αντιπροσφυγική πολιτική, σκοπός της οποίας, όπως σε όλη την ΕΕ, είναι, η άκρα αυστηροποίηση των κριτηρίων βάσει των οποίων κάποιος ορίζεται ως πρόσφυγας, με σκοπό την άκρως επιλεκτική χρησιμοποίησή τους, με εν δυνάμει, προοπτικά, την ακύρωση/απόρριψη του όποιου σχετικού αιτήματος.
Τελικά, αυτό που μένει, είναι η «επιστροφή στη χώρα σου, είτε με τη θέλησή σου, είτε με το ζόρι». Αλλά, ακόμα και το «με τη θέλησή σου» μπορεί να σημαίνει, ενίοτε, έναν ποικιλοτρόπως ασκούμενο εξαναγκασμό (από διωκτικές αρχές κά), που οδηγεί στην προαναφερθείσα επιλογή της «εθελούσιας επιστροφής»-σε μια χώρα από την οποία έφυγε κανείς γιατί, για ποικίλους λόγους, δεν μπορούσε πια να ζήσει..
Σε μια χώρα που μεταλλάσσεται και λειτουργεί ως συνοριακός φράκτης μιας Ευρώπης, για την οποία ακόμα και η απλή διέλευση από τα όλο και πιο κλειστά σύνορά της καθιστά αυτή τη χώρα «ξέφραγο αμπέλι», αυτό που τείνει να γίνει ο κανόνας, μετά την, με όποιο κόστος σε ζωές, αποτροπή της εισόδου, είναι, με όλο και λιγότερες εναλλακτικές επιλογές, ο στρατοπεδικός εγκλεισμός και η βίαιη επαναπροώθηση.
*Ο Θεόδωρος Μεγαλοοικονόμου είναι ψυχίατρος